Негізгі мазмұнға өту Негізгі шарлау мәзіріне өту Сайттың төменгі деректемесіне өту
Абай атындағы ҚазҰПУ Хабаршысы. Жаратылыстану-география ғылымдары сериясы

КЛИМАТТЫҢ ӨЗГЕРІСІНЕ ЖЕТІСУ АЛАТАУЫ МҰЗДЫҚ ЖҮЙЕЛЕРІНІҢ РЕАКЦИЯСЫН ТАЛДАУ

Жарияланды March 2024

203

137

Аңдатпа

Мақалада Жетісу Алатауы аймағындағы мұздық жүйелерінің климаттың өзгеруіне
реакциясы зерттеледі. Бұл зерттеудің негізгі мақсаты-климаттың өзгеруінің Жетісу Алатауы
жотасындағы мұздық динамикасына жан-жақты әсерін түсіндіру, мұздық ауқымындағы
өзгерістерді, массалық тепе-теңдікті және гидрологиялық салдарды зерттеу. Ғылыми
зерттеулердің негізгі бағыттары Жетісу Алатауындағы мұздық жүйелерін зерттеуді қамтиды,
және климаттың өзгеруіне әсерін атап көрсетеді. Зерттеудің негізгі нәтижелері мен талдауы
Жетісу Алатауы аймағындағы климаттың өзгеруі мен мұздық жүйелерінің арасындағы
байланысты көрсетеді. Бұл нәтижелер мұздықтардың климаттың өзгеруіне реакциясын
анықтайтын өзара байланысты процестерді тереңірек түсінуге ықпал етеді. Жұмыстың
ғылыми және практикалық маңыздылығы оның 8-сынып деңгейінде география бойынша
білім беру сапасын арттыру әлеуетінде жатыр. Зерттеудің негізгі нәтижелері мен талдауы
Жетісу Алатауы аймағындағы климаттың өзгеруі мен мұздық жүйелерінің арасындағы
байланысты көрсетеді. Сонымен қатар, Жетісу Алатауы аймағындағы мұздық жүйелерінің
ағымдағы жай-күйіне көңіл бөлініп, мұз массасының жоғалуы және гидрологиялық
режимдердің өзгеру заңдылықтарын анықтайды. Бұл нәтижелер мұздықтардың климаттың
өзгеруіне реакциясын анықтайтын өзара байланысты процестерді тереңірек түсінуге ықпал
етеді. Жүргізілген зерттеудің құндылығы оның географиялық білім берудің кең саласына
қосқан үлесімен ерекшеленеді. Алынған нәтижелердің практикалық маңыздылығы олардың
білім беру практикасына қолданылуында жатыр. Мұздық жүйелер су ресурстары мен
экожүйелерге әсер ету арқылы жергілікті гидрологияда шешуші рөл атқарады. Осылайша,
олардың климаттың өзгеруіне реакциясын мұқият түсіну қоршаған ортаны тұрақты басқару
және аймақтағы ресурстарды жоспарлау үшін өте маңызды. Зерттеу мұздық жүйелеріндегі
елеулі өзгерістердің, соның ішінде мұздықтардың ұзындығының, қалыңдығының және
жалпы морфологиясының өзгеруінің күшті дәлелдерін анықтады. Бұл тербелістер
температура мен жауын-шашынның өзгеруімен тығыз байланысты. Мақалада бұл
өзгерістердің төменгі су ресурстарына, жергілікті экожүйелерге әсері қарастырылады.

PDF